ضمیر خودآگاه و نا خودآگاه دو دنیای وسیع درون انسان هستند که علیرغم پیوستگی هایی که به یکدیگر دارند، دارای عملکردها و ویژگی های متفاوتی با یکدیگر هستند. اگر ذهن انسان را به اقیانوس وسیع و بیکرانی تشبیه کنیم ، ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه شبیه دو جزیره ی اصلی در دل این اقیانوس بحساب می آیند. در این مقاله سعی داریم به تعریف آنها و اهمیت توجه به آنها به زبانی ساده بپردازیم. قبل از شروع تشبیه معروفی را درباره ی درهم تنیدگی دو ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه برایتان می زنیم. در تعاریف، این دو به کوه یخی تشبیه شده اند که قسمت بیرون زده ی آن ضمیرخودآگاه و قسمتی از کوه یخ که داخل آب قرار دارد را به ضمیرناخودآگاه تشبیه می کنند و این امر نشان می دهد که ضمیر ناخودآگاه در مقایسه با ضمیر خودآگاه بسیار وسیع تر است و بخش بزرگتری از ذهن را به خود اختصاص داده است. حال به توضیح این موضوع می پردازیم که چگونه ضمیر های خودآگاه و ناخودآگاه با یکدیگر تفاوت دارند.
ضمیر خودآگاه :
آن بخش از ذهن انسان را ضمیر خودآگاه می گویند که مسئول انجام امور غیر تکراری انسان است و مسئولیت تصمیم گیری ، حل مسائل و درک موضوعات پیرامون را عهده دار است. به عبارت ساده تر هر آنچه که در لحظه به آن فکر می کنید و نسبت به آن آگاه هستید به ضمیر خودآگاه شما مربوط است. انسان با ضمیر خودآگاهش یاد می گیرد ، آموزش می بیند و با دیگران ارتباط برقرار میکند ( ارتباطی که به آن آگاه است و به صورت خودکار و از حفظ آن را انجام نمی دهد) ، مسیر ها را شناسایی میکند و … بطور کلی انسان در مواجهه های جدید برای تسلط به اموراز ضمیر خودآگاه خود کمک می گیرد و تا تکراری شدن و تسلط بر تمام جنبه های موضوع، آن را در ضمیر خودآگاه باقی نگاه می دارد، در ضمیر خودآگاه ، شخص برای مواجهه با هر موضوعی ، فکر و استدلال می کند و ذهن خود را به چالش می کشد ، چالش را سبک و سنگین و تحلیل میکند تا به ابعاد وجودی آن تسلط پیدا کند. به عبارت کاملتر، ضمیر خودآگاه ورودی اطلاعات و گذرگاه موقت است و داده ها تا رسیدن به یک جمعبندی مشخص و تصمیم گیری توسط ذهن برای چگونگی برخورد با آن در این گذرگاه موقت باقی می مانند و بعد از آن به انبار دائمی یا همان ضمیرناخودآگاه منتقل می شوند و برای مدتی بسیار طولانی در آنجا باقی می مانند. پس می توان اینطور جمعبندی کرد که تا زمانی که موضوعی هنوز در گذرگاه موقت ضمیر خودآگاه قرار دارد ، ایجاد تغییر در آن به سادگی امکانپذیر است و زمانیکه وارد انبار ناخودآگاه شد، دیگر نمی شود به راحتی آن را تغییر داد.