خودمراقبتی

امروز می‌خواهم راجع به یک موضوع مهم دیگر که مدتیست در موردش فکر می‌کنم با شما صحبت کنم و آن موضوع خود مراقبتی  است. شاید چیزی که خیلی به آن توجه نمی‌کنیم و خیلی آن را جدی نمی‌گیریم، امروز می‌خواهیم کمی ابعاد آن را با همدیگر بررسی کنیم و در مورد جزئیاتش با هم صحبت کنیم، هرچند که این مسئله خود یک مسئله بسیار مهم و کامل است و  جنبه‌های خیلی زیاد و پیچیدگی‌هایی دارد که اگه بخواهیم در موردش به صورت کامل صحبت کنیم نیازمند طراحی یک دوره آموزشی کامل است. امروزمی‌خواهم درباره ی یک سری از سرفصل‌های مهم آن که لازم است با آنها آشنا ومواجه شوی و در موردشان فکر کنی صحبت کنم که دریچه ای برایت باز شود و بتوانی تا جایی که علاقمند هستی و میخواهی خودت به سراغ آنها بروی و اطلاعات و دانشت را در این زمینه کامل کنی.

خود مراقبتی چیست؟

بیاییم خود مراقبتی را تعریف کنیم، خود مراقبتی یعنی برآورده کردن مجموعه‌ای از نیازهای استاندارد جسمی ذهنی و روانی که هر فرد باید برای خودش انجام دهد این استانداردی که در موردش صحبت کردیم قانون خاصی ندارد یعنی نمیشود بگوییم این استاندارد برای همه آدم‌های یک شهر یک کشور یک جامعه یا یک جنسیت ثابت است. بسته به شرایط جغرافیایی، خلق و خوی شخص، اعتقادات، خط قرمزها و مسائل دیگر این استاندارد می‌تواند برای یک فرد نسبت به فرد دیگر تغییر کند یا حتی برای یک فرد ثابت میتواند در زمان‌های مختلف متفاوت باشد، پس این پارامتر اصلا ثابت نیست، نه ثابت برای افراد نه حتی ثابت برای یک فرد در زمان‌های مختلف.

میدانم که شما دوستان آنقدر آگاه هستید که اگر برای این موضوع زمان کافی صرف کنید و  به اندازه کافی در موردش فکر کنید قطعاً می‌توانید به یک جمع بندی کامل برسید و لیستی از مواردی که هر انسانی باید در مورد خودش تعهد داشته باشد و به خودش کمک کند را آماده کنید، اما گاهی کمکی از بیرون باعث می شود که ذهن سریع‌تر سر و سامان پیدا کند، این مقاله به شما کمک می کند که در پایان به یک جمعبندی قابل قبول در مورد موضوع مهم ” خودمراقبتی” برسید.

نکته مهمی که در مورد خود مراقبتی می‌خواهم بگویم این است : خود مراقبتی و قائل شدن حق برای اینکه من به خودم کمک کنم که حالم خوب باشد حق مسلم هر انسانی است، حق توست که این زمان را برای خودت صرف کنی این فرصت را به خودت بدهی، برای خودت هزینه کنی تا زندگی شاد تر ، سالم تر و آرام تری داشته باشی.

شاید خود مراقبتی، توجه به خود و کمک کردن به خود در نظر دیگران و حتی خودتان عملی شبیه به خودخواهی جلوه کند ، نه این کار به هیچ عنوان خودخواهی نیست. این حق توست، لطفی نیست که در حق خودت می‌کنی بلکه حق مسلم توست و اگر اینطور به آن نگاه نمی‌کنی به این خاطر است که در فرهنگ ما به اندازه کافی به این موضوع توجه نشده است و من می‌خواهم از این به بعد توجهت را به این موضوع جلب کنم. با یک مثال موضوع را بیشتر توضیح می دهم:  انسانی در حال غرق شدن یا  در حال سقوط و یا هر موقعیت بی ثبات دیگری  را تصور کن. نمی شود از فردی که وضعیت با ثباتی ندارد انتظار داشته باشیم که بتواند برای یک فرد دیگر مفید باشد و به دیگری کمک کند، حالا تصور کنید دو نفردر حال غرق شدن هستند اگر یکی از آنها نتواند خودش را نجات دهد بهیچ عنوان نمیتواند به دیگری کمک کند و اگر این دو نفر در شرایط بی ثبات قصد کمک به هم را داشته باشند درواقع  به غرق شدن همدیگر دامن میزنند. کسی می تواند به دیگری کمک کند که قبل از آن خودش را نجات داده باشد و یا از یک کمک بیرونی استفاده کرده باشد و بعد از آن بتواند به کمک غریق دیگر برود.

تو باید اول به خودت کمک کنی و به یک شرایط با ثبات ضمنی برسی تا بتوانی به دیگران کمک کنی. این موضوع برای کسانی که فکر می‌کنند باید از منافع خودشان بگذرند و به دیگری کمک کنند موضوع قابل تاملی است،  مطمئن باش اگر خودت در درجه اول برای خودت زمان کافی صرف نکنی و ارزش کافی قائل نباشی، در کمک کردن به دیگری اتفاقی که انتظارش را داری نخواهد افتاد و مدام احساس سرخوردگی را تجربه خواهی کرد. این مسئله حتی در مورد احساس والدین نسبت به فرزندانشان هم وجود دارد، والدین همیشه معنی زندگی خودشان را در ازخودگذشتگی و گذشتن از نیازهای خود برای فرزندان یا همسرانشان گذاشتند و به پوچی، انفعال و بی‌انگیزگی رسیدند، برای اینکه این اتفاق برای تو نیفتد و برای اینکه بتوانیم یک ارتقای جمعی داشته باشیم و کیفیت بالاتری از زندگی را تجربه کنیم پس باید قبول کنیم که هر کسی در قبال خودش مسئول است، من به این نکته اصرار می‌کنم که اول باید برای حال خوب خود تلاش کنیم و در ادامه برای دیگری مفید واقع شویم. چه کسی می‌تواند بیشتر از من خودم را دوست داشته باشد؟ اگر من برای خودم ارزش و احترام قائل نباشم چطور میتوانم از دیگری چنین انتظاری داشته باشم؟

جنبه‌های مختلف خود مراقبتی:

سلامت جسمی:

سلامت جسمی شاخه‌های مختلفی دارد ،تغذیه، ورزش، پوست، زیبایی، بهداشت و …

 سلامتی ذهنی:

ارتباط با افراد، آموزش دیدن،  مراقبه و مدیتیشن، تمرین‌های تنفسی و …

سلامتی روانی:

خودشناسی، عرفان، معنای زندگی و …

تمام موارد بالا در قالب self care یا خودمراقبتی به یکدیگر ارتباط پیدا می کنند و می‌توان اینطور نتیجه گیری کرد که اگر انسان بخواهد در مسیر بلوغ و تکامل وارد شود برای رسیدن به خودشناسی می بایستی از پله ی خودمراقبتی عبور کند،  یعنی انسان از توجه به خود و نیازهایش و برآورده کردن منطقی آنها می تواند به سراغ خودشناسی عرفان و ابعاد برتر وجود برود و آنها زنجیروار به هم مربوط هستند.

در ادامه مقاله را درباره ی چند اصل مهم خود مراقبتی و چند راهکار ادامه می دهیم:

فعالیت:

یکی از جنبه‌های مهم مراقبت از خود داشتن فعالیت است ، فعالیت چیست؟  کار و ورزش و آموزش. به آب نگاه کنید، آب اگر یکجا راکد بماند فاسد می شود و دیگر زلال وشفاف وقابل خوردن نیست و ماهیت اصلی خود که پاکی و پاکسازی است را از دست میدهد انسان نیز برای پویا و زنده بودن وداشتن احساس زنده بودن نیازمند انجام مستمر فعالیت است و نیاز به کار کردن دارد، به همین دلیل است که در کشور ژاپن بازنشستگی معنا ندارد و افراد حتی در سنین بالا نیز خودشان را به کار سرگرم می کنند. ورزش و آموزش دیدن نیز به نوعی جزو فعالیت های مفید محسوب می شوند که باعث سرزندگی و احساس جوانی و سلامت در افراد می شود.

استراحت :

موضوع مهم دیگر استراحت و کیفیت استراحتی است که هر انسان سالمی باید داشته باشه یعنی خواب خوب و با کیفیت درزمان مناسب.هرچقدر که استراحت با کیفیت تری داشته باشیم می‌توانیم در زمان فعالیت بازدهی بهتری داشته باشیم.

تغذیه:

خوراک سالم و با کیفیت و خوردن در زمان مناسب مهم ترین نکات تغذیه ای هستند، یکی از بدترین کارهایی که هرکسی در قبال خودش می‌تواند انجام دهد این است  که بخاطر سرشلوغی به خودش گرسنگی بدهد و یا انقدر سرش شلوغ باشد که مثلاً یک هفته پشت سر هم فقط غذای آماده یا کنسروی یا نیمرو بخورد وانرژی مورد نیاز بدنش را از طریق تغذیه تامین نکند.

 معاشرت:

انسان یک موجود اجتماعی است و نیاز به معاشرت و بودن در اجتماع دارد، شما اگر یک هفته یک ماه دو ماه سه ماه … خودتان را در خانه حبس کنید و یا با طبیعت در ارتباط نباشید احساس افسردگی میکنید احساس میکنید که نیاز دارید با کسی در تماس باشید، صحبت کنید و یا حتی ارتباط چشمی برقرار کنید نیاز به لمس شدن دارید حتی گاهی اوقات رفتن به خیابان و لبخند زدن به افراد و برقراری ارتباط چشمی میتواند نیاز به معاشرت را در درونتان تامین کند ، ما نیاز به داشتن ارتباطات داریم و نمی‌توانیم در حالت ایزوله شرایطی را از سلامت کامل جسم و ذهن و روان تجربه کنیم.

بهداشت:

بهداشت فردی و اجتماعی

یک انسان از یک میز به هم ریخته ازیک خانه به هم ریخته از یک تخت به هم ریخته نمی تواند حال خوب و آرامش و آسایش را تجربه کند چون هرچه که در اطراف ماست بازتابی از درون ماست اگر در بیرون ما شلوغی و پراکندگی و ازدحام دیده می شود نشاندهنده ی این است که در درون ما تمام آن به هم ریختگی‌ها وجود دارد . منظور من این نیست که انجام تمام کارهای زندگی را بدون بهم ریختگی و شلوغی باید انجام داد چنین چیزی عملا امکانپذیر نیست، منظورم این است که زمان‌هایی را در روز به بهداشت و به ایجاد نظم و ترتیب بیرونی اختصاص دهیم،  این نظم و ترتیب بیرونی ثبات و انضباطی را دردرون برایتان ایجاد میکند.

چند راهکار و پیشنهاد دارم که می‌توانید به عنوان روتین‌ به زندگی روزانه‌ تان اضافه کنید:

پیشنهاد اول:

هفته‌ای یک تا دو بار حمام نمک بگیرید. با این ذهنیت که الان بدن من کاملا در حال پاکسازی از هر آلودگی و وابستگی و هر اتصالی به منبعی است که انرژی ام را تحلیل میبرد. به این ترتیب عمل کنید که در پایان استحمام یک لگن آب گرم آماده کنید و یک قاشق غذاخوری نمک دریا داخل آن بریزید و حل کنید و از گردن به پایین بدن را با آن شستشو و ماساژ دهید. البته صابون نمک هم موجود است که همین کاررا انجام می دهد ولی کیفیت استفاده از نمک طبیعی به مراتب بالاتراست. حتی نوازشی که پوستتان را می‌کنید نیز نوعی توجه به خود و مراقبت از خود به حساب می آید.  بعد از اینکه چند دقیقه تمام بدنتان را با محلول آب نمک ماساژ دادید بدون آبکشی، از حمام خارج شوید.

 پیشنهاد دوم:

هفته‌ای یک روز را به خود استراحت بدهید، منظور من  استراحت مطلق است ، اگر خانه‌دار هستید که خانه‌دار بودن در واقع یک شغل بسیار پرمشغله است نیز یک روز از هففته ( اگر تمام روز را نمی‌توانید نصف روز) را بدون هیچ مسئولیتی سپری کنید، در قبال تمام نسبت های فرزند همسر والدین  دوستان همکار رئیس و مرئوسی و اجتماع برای یک روز بدون مسئولیت باشید و فقط برای خودتان زمان بگذارید و در آن زمان از شبکه های اجتماعی و دنیای دیجیتال فاصله بگیرید تا ذهنتان ساکت و آرام بگیرد، خودتان را شبیه وسیله ی برقی ای تجسم کنید که پریز آن از برق کشیده شده است، در زمان استراحت مطلقتان هیچ موضوعی در مورد موارد نامبرده در بالا به شما مربوط نمی شود، در زمان این استراحت خاص شما فقط در قبال خودتان و علاقمندیهایتان مسئول هستید. تحقیقات نشان داده است که کار بدون استراحت سلامتی جسم و ذهن و سیستم ایمنی را تخریب می کند.

پیشنهاد سوم:

روابط سمی برای انسان حالت فرسایشی دارند، روابطی که دوستشان ندارید و بنا به اجبار های کاری، خانوادگی، اجتماعی و … احساس می کنید که مجبور به برقراری آنها هستید انرژی زیادی از شما می گیرند، در واقع سبب می شوند که انرژیهای شما در چند جهت مختلف پراکنده شوند و مانع تمرکز شما بر موضوعات اصل کاری و مورد علاقه ی زندگیتان می شوند، با حذف این شاخ و بال اضافه ، شما می‌توانید انرژی تان را برای خود و علایقتان متمرکزترکنید و اگر بنا بر هر دلیلی امکان حذف شاخ و بال اضافه را ندارید، حتی المقدور چنین روابطی را کم کنید و در مواقع اجبار سعی کنید گفتگو ها را به مسیری هدایت کنید که مورد علاقه ی خودتان باشد و از گفتگوهایی که باعث تخلیه انرژی شما می شوند پرهیز کنید.

پیشنهاد چهارم:

سعی کنیم ماسک‌ها و نقش‌ها را کنار بگذاریم. این موضوع بسیار مهم است، ما معمولا به خاطر شرایط کاری و اجتماعی‌ وخانوادگی مدام نقابی بر چهره داریم که برایمان سنگین است و ما را اذیت می‌کند و به خاطر مصلحت هایی مجبور به تحمل مدام آنها هستیم. این باعث وجود تضاد و دو پارگی در درون انسان میشود و از آنجا که ذات انسان تمایل به یکپارچگی دارد ، این تضاد باعث آزار مدام روح و جسم انسان می شود و باعث می شود زمان های زیادی حال بد را تجربه کنیم،  اول از همه به این موضوع آگاه باش و وقتی آگاه میشوی در مرحله بعد نمی‌توانی نسبت به آن بی‌تفاوت باشی و در مرحله بعدتر میخواهی که رفتار بهتری داشته باشی می‌خواهی که بیشتر و بیشترخودت باشی و همین پله‌های کوچک و به ظاهر ساده  به تو کمک می‌کنند که در زمان های بیشتری خودت باشی. به اینکه خودت نباشی ولی مورد تایید دیگران باشی بسیار بیشتر می ارزد و کم کم احساس می کنی در حال تجربه کردن ورژن بهتری از خودت هستی و این مرحله ای از بلوغ و خودشناسی است که از خودمراقبتی به آن رسیده ای.

در آینده بیشتر در این مورد صحبت خواهیم کرد، با نظرات و پیشنهادات ارزشمندتان ما را در مسیر آگاهی یاذی کنید.

اگر به موضوع خودمراقبتی علاقمند شدید می توانید در دوره ی آموزشی “خودمراقبتی” شرکت کنید.